Osmanlı Feminizmi: Kadın Dergileri ve Beyaz Konferanslar

 “Hukukumuz hukuk-i umumiye tarafından tanınmadıkça, Kadınlar Dünyası sayfalarını erkeklere açamaz. Kadınlığımızın tealisiyle alakadar olmak isteyen erkeklerin mütaalatını ve irşadını bize karşı ebkem [ilgisiz] olan erkek gazetelerinde görmek isteriz.”

“Hanımlar, size, bütün kadınlık, hatta topraklarında müebbeten susan dudaklar namına teşekkür ederim. Görüyorum ki, hiçbir iskemle boş kalmamış. Demek ki iki kat, üç kat davete icabet edecek münevver dimağlarımız, hemşirelerimiz var. Oh! Bu ne kadar mesut beşarettir. Bugün üç yüz kişiyiz değil mi hanımlar? Demek hiç aldanmıyorum ve bu cesaretle iddia ediyorum ki içtimaımıza vakıf olsalar, üç yüz bin hatta milyon kadın bize hiç olmazsa kalben iştirak edecekler. O halde vereceğim şu birkaç konferansla ben üç bin refikama telkin-i hakaike muvafık olursam, siz niye olamayasınız, bu kuvvet sizden niçin beklenilmesin? Her şahsa üç bin kişinin isabeti pek açık, pek aşağı bir hesapla gösterir ki her birimizin üç biniyle dokuz milyon kalbin hele kadın teşebbüsünün müzahir-i istinadı olacağız değil mi? Ve bu az bir kuvvet mi? İşte Arşimed’e rağmen kainatı mihverinden koparacak yeni bir manivela kuvveti daha. Biz bugün vakıa üç yüzle başlıyoruz; yarın, mutlaka üç binle, ertesi gün altı binle… Nihayet bir gün, bütün kitle-i nisviyetle [kadın kitlesi] başlayacağız” (Beyaz Konferanslar).

Yukarıda örnekleri verilen konuşmada, Cumhuriyet öncesinde büyükannelerimizin hak mücadelesi konu edilecek, Osmanlı feminizmi, kadın dergileri ve konferanslar (Beyaz Konferanslar) üzerinden türlü boyutlarıyla ele alınacaktır.